ΕΝΙΑΙΑ ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ-ΜΙΑ "ΠΛΗΡΩΜΕΝΗ" ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΒΟΚΑΤΟΡΕΣ ΤΟΥ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ

     Aθήνα, 28 Ιανουαρίου 2014

Αγαπητέ κ. Μανδραβέλη,

Σας ευχαριστούμε για την ευκαιρία που μας δίνετε να συνεχίσουμε την εποικοδομητική αυτή συζήτηση.

Απαντώντας στις παρατηρήσεις σας επί της προηγούμενης απάντησής μας:

·         Από το 1998 και έπειτα άνοιξαν πολύ περισσότερα βιβλιοπωλεία και άλλα σημεία πώλησης βιβλίου από αυτά που έκλεισαν, τα οποία μάλιστα, στην πλειοψηφία τους, ήταν ποιοτικότερα από αυτά που αντικατέστησαν. Αν λάβουμε υπόψη ότι κάποια από αυτά τα βιβλιοπωλεία έκλεισαν γιατί κάποιος μπορεί να πήρε σύνταξη, κάποιος άλλος άλλαξε δραστηριότητα, ένας τρίτος έκανε εικονικό κλείσιμο για να μεταφέρει το βιβλιοπωλείο στο παιδί του, σε άλλον έληξε η περίοδος προστασίας του ενοικίου και ο ιδιοκτήτης απαίτησε τεράστια αύξηση με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να αποχωρήσει κ.ο.κ., τότε η θετική διαφορά για τον αριθμό των βιβλιοπωλείων μεγαλώνει. Το ότι η ενιαία τιμή σώζει τα βιβλιοπωλεία (μικρά, μεσαία και αλυσίδες) φαίνεται από τον αριθμό των βιβλιοπωλείων στη Γερμανία, που έχει νόμο ενιαίας τιμής και υπάρχουν 4.000 βιβλιοπωλεία για 82.000.000 κατοίκους, ενώ στις ΗΠΑ, με ελεύθερη αγορά, υπάρχουν λιγότερα από 4.000 βιβλιοπωλεία για 312.000.000 κατοίκους.

·         Γνωρίζετε τον τρόπο να υπολογίσετε το κόστος λειτουργίας ενός καταστήματος λιανικής; Ένα κατάστημα σε μια απλή γειτονιά έχει το ίδιο νοίκι με ένα κεντρικό; Ένα κατάστημα που λειτουργεί με τον ιδιοκτήτη και έναν υπάλληλο έχει τα ίδια εργατικά κόστη; Λαμβάνοντας αυτά υπόψη ένα μεγάλο, κεντρικό βιβλιοπωλείο μπορεί να λαμβάνει λίγο μεγαλύτερη έκπτωση, όμως οι πιστώσεις είναι παντού ίδιες και η παρακαταθήκη ισχύει για όλους ανεξαιρέτως. Κανένα βιβλιοπωλείο ή άλλο σημείο πώλησης βιβλίων δεν παίρνει το ρίσκο του αποθέματος. Ό,τι δεν πουληθεί επιστρέφεται αμέσως στον εκδότη του και αυτό το δικαίωμα το ασκούν όλα ανεξαιρέτως τα σημεία πώλησης βιβλίου. Εν πάση περιπτώσει, αγαπητέ κ. Μανδραβέλη, πιστεύουμε στην ελεύθερη αγορά, αλλά ο πολιτισμός δεν είναι μόνο προϊόν και άρα δεν μπορεί να λειτουργήσει αποκλειστικά με τις θεωρίες της ελεύθερης αγοράς, όπως τα άλλα καταναλωτικά προϊόντα. 

·         Ο νόμος της ενιαίας τιμής επιτρέπει την πώληση σε τιμή έως και 5% πάνω από την τιμή του τιμοκαταλόγου του εκδότη, αρκεί το σημείο πώλησης να απέχει τουλάχιστον 50 χλμ. από την έδρα του. Όμως κανείς βιβλιοπώλης δεν παραπονέθηκε ότι θα μπορούσε να πουλάει ακριβότερα, ενώ ο νόμος δεν τον αφήνει. Ακόμη και την εποχή των «παχειών αγελάδων» όλοι προσέφεραν την έκπτωση του 10%. Οι προωθητικές ενέργειες που προτείνετε (αφίσες, υπογεγραμμένα αντίτυπα κ.ο.κ.) προσφέρονται στο κοινό (μέσω των βιβλιοπωλείων) δωρεάν από τους εκδότες, οι οποίοι ποτέ δεν σκέφτηκαν να τα χρεώσουν ούτε στους βιβλιοπώλες ούτε στους καταναλωτές. Τα μικρά βιβλιοπωλεία είναι σημεία συνάντησης και επικοινωνίας ανάμεσα στους συγγραφείς και στους βιβλιόφιλους και αυτό το προνόμιο θα εξαφανιστεί αν επιτραπεί ο ανταγωνισμός των τιμών, καθώς αυτά δεν θα μπορούν να προσφέρουν τις εκπτώσεις των supermarket και των πολυκαταστημάτων.

·         Ορθά παρατηρείτε ότι και ο κλάδος των εκδοτών ήταν και είναι πολυδιασπασμένος. Αλλά δεν μας λέτε κάτι πρωτότυπο. Υπάρχει κλάδος ενωμένος στην Ελλάδα; Αν και είναι προφανές ότι οι μεμονωμένες ενέργειες, ιδιαιτέρως όμως συστηματικές, εκδοτών και βιβλιοπωλών δεν αρκούν για να πολλαπλασιάσουν τους βιβλιόφιλους, θέλετε να πείσετε το κοινό σας ότι, αν επιβληθεί ο άκρατος ανταγωνισμός τιμών, αυτός από μόνος του θα αυξήσει τους αναγνώστες; Μάλλον υποτιμάτε τους αληθινούς βιβλιόφιλους, οι οποίοι μπορούν να διαβάσουν τα βιβλία που τους ενδιαφέρουν και δανειζόμενοι από τις βιβλιοθήκες και δεν έχουν ανάγκη να βρίσκουν τα βιβλία «τζάμπα» σε αλυσίδες που προωθούν αυτή τη νοοτροπία. Αν ενδιαφέρεστε να μάθετε για τις ενέργειες των εκδοτών, μπορείτε να ρωτήσετε τους συγγραφείς, μπορείτε να ρωτήσετε τα δημόσια σχολεία για τα δωρεάν βιβλία που δέχονται από τους εκδότες, μπορείτε να δείτε στις εφημερίδες τις καταχωρίσεις και τα ένθετα σε ένα ποσοστό δυσανάλογα μεγάλο συγκριτικά με τον συνολικό κύκλο εργασιών του κλάδου, μπορείτε επίσης να πληροφορηθείτε για τη συμμετοχή των εκδοτών στις διεθνείς εκθέσεις, όπου δυστυχώς ουδέποτε πάτησε το πόδι του ένας υπουργός Παιδείας ή Πολιτισμού της χώρας μας, μπορείτε να ρωτήσετε τα βιβλιοπωλεία, τις αλυσίδες βιβλιοπωλείων για τις προωθητικές ενέργειες των εκδοτών, να δείτε τα sites και τις σελίδες του facebook των εκδοτών. Όμως, κ. Μανδραβέλη, πρέπει να καταλάβετε ότι η ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας δεν επιτυγχάνεται με προωθητικές ενέργειες ή με εκδηλώσεις παντός τύπου. Η φιλαναγνωσία αναπτύσσεται αποκλειστικά μέσα στα σχολεία, τα οποία βεβαίως και οφείλουν οι εκδότες να συνδράμουν, πράγμα που είναι απαγορευτικό είτε από το κράτος είτε από τη νοοτροπία, που και εσείς προσωπικά καλλιεργείτε, «ποινικοποιώντας» ακόμη και τα μικρά κέρδη των εκδοτών βιβλίου.

·         Αυτό το τελευταίο επιχείρημά σας μας δίνει την ευκαιρία να σας αποδείξουμε πόσο λάθος κάνει κάποιος συγκρίνοντας την τιμή ενός βιβλίου που πρωτοκυκλοφορεί στα αγγλικά και μεταφράζεται στην ελληνική γλώσσα με την τιμή του πρωτοτύπου (τα νούμερα που θα χρησιμοποιήσουμε αφορούν μέσους όρους):

·         Η ελληνική έκδοση επιβαρύνεται με μετάφραση και γλωσσική επιμέλεια, οι οποίες επιβαρύνουν το κόστος παραγωγής του βιβλίου κατά πολύ.

·         Το μεταφρασμένο βιβλίο είναι 20% μεγαλύτερο από το πρωτότυπο σε σελίδες, καθώς η ελληνική γλώσσα είναι πιο περιφραστική από την αγγλική. Αυτό το 20% σημαίνει περισσότερο χαρτί, περισσότερες εκτυπώσεις και βιβλιοδεσία.

·         Το συγκεκριμένο βιβλίο (όπως και η πλειοψηφία των τίτλων) θα τυπωθεί το πολύ σε 2.000 αντίτυπα για πρώτη έκδοση. Πώς σκεφθήκατε ότι μπορείτε να συγκρίνετε το κόστος παραγωγής αυτών των τεμαχίων με τα 100.000 αντίτυπα του πρώτου τιράζ της αγγλικής έκδοσης που απευθύνεται σε ΗΠΑ, Καναδά, Αγγλία, Ιρλανδία, Αυστραλία, αλλά και σε όλους τους αγγλόφωνους του πλανήτη;

Επειδή όμως θέλουμε κι εμείς να μαθαίνουμε, είναι εύκολο να μας απαντήσετε:

·         Πώς εξηγείτε ότι η πλειοψηφία των «πολιτισμένων» χωρών του πλανήτη έχει υιοθετήσει παρόμοιους νόμους και μάλιστα μόλις την τελευταία δεκαετία;

·         Είναι άραγε η φιλελεύθερη γερμανική κυβέρνηση υπέρ των εγχώριων εκδοτικών «συντεχνιών» ή μήπως αντιλαμβάνεται ότι μόνο έτσι θα διασώσει τη γερμανική γλώσσα, που κινδυνεύει να «εξαφανιστεί» επίσης;

·         Είναι μήπως ανταγωνισμός ένας ηλεκτρονικός τόπος (Amazon) που πουλάει βιβλία και δύο αλυσίδες supermarket να διακινούν το 90% των αμερικανικών βιβλίων, ενώ αυτό το 90% να εκδίδεται από μόλις 4 εκδότες;

Είναι καλό να προσπαθήσουμε όλοι να αντιληφθούμε πρώτα την εθνική σημασία του θέματος και δευτερευόντως το καταναλωτικό προϊόν, όπως άλλωστε συμπέρανε και ο καθηγητής Dr. Jürgen G. Backhaus του Maastricht University, που υπερασπίστηκε το καθεστώς της ενιαίας τιμής του βιβλίου στη Γερμανία και την Αυστρία (Resale Price Maintenance for Books in Germany and the European Union), το 2000, το οποίο μετουσιώθηκε σε νόμο το 2002: the cultural and historical aspects of the Resale Price Maintenance for Books in Germany and the European Union are by all means more important than the anti-trust aspects.

Με εκτίμηση,

Tο Δ.Σ. της ΕΝΕΛΒΙ

 Αθανάσιος Ψυχογιός                                                    Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος

       Πρόεδρος                                                                              Γενικός Γραμματέας

Ιωάννης Κωνστανταρόπουλος                                                                 Νίκος Καρατζάς

       Αντιπρόεδρος                                                                                      Ταμίας

                                                         Στέφανος Πατάκης

                                              Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας